“DAMARYOLU HEMODİYALİZİN ANAHTARIDIR!”

Op. Dr. Mesut Kösem Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi   1. * Sizi kısaca tanıyabilir miyiz? 2. * Bize yaptığınız işi anlatabilir misiniz? 3. *Böbrek Yetmezliği nedir? -Akut veya kronik olması arasında ne gibi farklar vardır? 4. * Hemodiyaliz Nedir? – Hemodiyaliz nasıl uygulanır? 5. *Damar yolu Nedir? -Hemodiyaliz için damar yolu seçenekleri nelerdir? 6. *Arteriyovenöz Fistül (AVF) Nedir? -Arteriyovenöz fistül nedir ve hemodiyaliz hastaları için neden tercih edilen bir damar yoludur? 7. *Arteriyovenöz Greft (AVG) Nedir? - AVF ile AVG arasındaki farklar nelerdir? Hangi durumlarda greft kullanımı tercih edilir? 9. *Katater Nedir? - Katater takılması ve kullanımı sırasında gelişebilecek riskler nelerdir? - Hemodiyaliz hastalarında katater kullanımı ne zaman tercih edilir? 10. *Damar yolu Komplikasyonları Nelerdir?* - Hemodiyaliz amaçlı damar yolu ile ilgili en yaygın komplikasyonlar nelerdir ve bu komplikasyonlar nasıl önlenebilir veya tedavi edilebilir? 11. *Damar yolu Yönteminin Seçiminde Nelere Dikkat Edilir? - Hangi faktörler, hastalar için en uygun damar yolu seçimini etkiler? Doktorlar bu kararı verirken nelere bakar? 12.* Evde Hemodiyaliz Mümkün mü?* - Evde hemodiyaliz yapabilmek için hangi damar yolları tercih edilir ve bu süreç nasıl yönetilir?     1 Sizi kısaca tanıyabilir miyiz? Ben Op. Dr. Mesut Kösem. Aydın’ın Nazilli ilçesinde doğdum. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Tıp eğitimi aldım. Prof. Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi’nde ihtisasımı tamamlayarak Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı oldum. 23 yıllık uzmanlık hayatım boyunca ağırlıklı olarak hemodiyaliz hastalarına damaryolu oluşturulması ve takibi konusunda çalıştım. Damaryolu konusunda 4 kitap çalışmasında editörlüğüm mevcut. Halen Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde çalışmalarıma devam etmekteyim.     2 Bize yaptığınız işi anlatabilir misiniz? Kronik böbrek yetmezliği tanısıyla hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastalara hemodiyaliz işleminin yapılabilmesi için diyaliz makinasına yüksek miktarda kan akımının güvenli bir şekilde sağlanması gerekiyor. Vücudumuzdaki damarlardan bu akımı sağlayamıyoruz. Bunu sağlamak için özel damar ameliyatları yapılması gerekiyor. Bu ameliyatlar ile hasta hemodiyaliz makinasına rahatlıkla ve yıllarca bağlanabiliyor.     3 Böbrek Yetmezliği nedir? -Akut veya kronik olması arasında ne gibi farklar vardır? Böbrek yetmezliği böbrek fonksiyonlarının kaybı ile ortaya çıkan bir hastalık grubudur. -Akut böbrek yetmezliği: Böbrek fonksiyonlarının geçici olarak azalması veya kaybolmasıdır. Uygun tanı ve tedavi ile vakaların büyük kısmında böbrek fonksiyonları geriye döner ve hastalar eski sağlığına kavuşur. Hastaların bir kısmında ise böbrek fonksiyonları kalıcı olarak bozulur ve kronik böbrek yetmezliği ile sonuçlanır. Kronik böbrek yetmezliği: Böbrek fonksiyonlarının kalıcı ve geri dönüşsüz olarak bozulmasıdır.     4 Hemodiyaliz Nedir? - Hemodiyaliz nasıl uygulanır? Hemodiyaliz 20. Yüzyılın en büyük tıp icatlarından birisidir. İlk kez Hollandalı doktor Willem Kolff tarafından 1943 yılında yapay böbrek yani hemodiyaliz makinasını geliştirmiştir. Hemodiyaliz makinasının icadına rağmen damaryolu yöntemlerinin ilkelliği ve komplikasyonları çok az sayıda hasta 1-2 seans bu tedaviden faydalanabilmiştir. Arteriovenöz fistülün icadı ile hastalar yıllarca hemodiyalize girme şansına ulaştılar ve hasta sayısı hızla arttı. Şu an için dünyada 3 milyon ülkemizde ise 65.000 hasta hemodiyaliz ile hayatını sürdürmektedir. Hemodiyaliz günümüzde son dönem böbrek yetmezliğinde en sık uygulanan tedavi yöntemidir. -Bu tedavi yöntemi ile hemodiyaliz makinası kan pompası ile damaryolundan kanı alır, filtreden geçirir ve temizlenmiş kanı tekrar damaryolundan hastaya geri verir. Hemodiyaliz diyaliz merkezlerinde bu konuda eğitim almış diyaliz hekimleri ve diyaliz hemşireleri tarafından uygulanır. Sabah, öğlen ve akşam başlayan seans seçenekleri mevcuttur. Genellikle haftada 3 kez ve 4 saatlik seanslar şeklinde uygulanır.       5 Damaryolu Nedir? -Hemodiyaliz için damaryolu seçenekleri nelerdir? Hemodiyaliz için kan sağlanması için kullanılan sistemlere damaryolu adı verilmektedir. Tüm dünyada “Damaryolu hemodiyalizin anahtarıdır.” kabul görmüş bir slogandır. Damaryolu olmadan hemodiyaliz işleminin yapılması mümkün değildir. Hemodiyaliz için damaryolu seçenekleri Arteriovenöz fistül, Arteriovenöz greft ve kataterdir.     6 Arteriyovenöz Fistül (AVF) Nedir? -Arteriyovenöz fistül nedir ve hemodiyaliz hastaları için neden tercih edilen bir damar yoludur? Hemodiyaliz için en sık kullanılan ve tercih edilen damaryolu seçeneğidir. El bileği veya dirsekte yapılan bir cerrahi operasyonla, atardamar ile yüzeyel toplardamar arasında bir bağlantı (kısa devre) oluşturulur. Bu operasyon sonrası, olgunlaşma süresinde ( 1-3 ay) toplardamardaki akım hızlanır ve damar duvarı kalınlaşarak iğne uygulanmasına uygun hale gelir. Fistüller; oluşturulmasının kolaylığı, düşük sorun oluşturma riski, hemşire için kullanım kolaylığı ile hemodiyaliz hastaları için uzun yıllar konforlu bir hayata imkan tanır.     7 Arteriyovenöz Greft (AVG) Nedir? -AVF ile AVG arasındaki farklar nelerdir? - Hangi durumlarda greft kullanımı tercih edilir? Hastanın fistül şansını kaybettiği veya damar yapısının fistüle uygun olmadığı durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Greft teknik olarak uygulanması daha zor ve ekonomik olarak daha masraflıdır. Fistül operasyonuna benzer bir operasyonla, atardamar ile toplardamar arasına cilt altına sentetik damar grefti yerleştirilir. Hemodiyaliz için kullanılan iğneler bu grefte uygulanır. Yapay damarın ömrü fistüle göre daha az olup, komplikasyon (pıhtı oluşumu, enfeksiyon, damar genişlemesi vb.) oranı daha yüksektir.     8 Kateter Nedir? - Katater takılması ve kullanımı sırasında gelişebilecek riskler nelerdir? - Hemodiyaliz hastalarında kateter kullanımı ne zaman tercih edilir? -Katater diyalize girmek için büyük toplardamarlara takılan esnek borucuk sistemidir. Kataterler lokal anestezi altında boyundan veya kasıktan yerleştirilir. Kataterler yerleştirildikten hemen sonra kullanıma hazırdır. Kataterin dışında kan alıp vermeye yarayan 2 bağlantı bölümü vardır. Diyaliz seansı sırasında bir bağlantıdan kan alınır, makinede kan temizlenir ve diğer bağlantıdan hastaya geri verilir. -Katater takılırken büyük damarlarda, kalpte ve akciğerde hasarlar oluşabilir. Katater kullanımı sırasında enfeksiyon, damarlarda pıhtılaşma gibi riskler oluşur -Kataterler genellikle fistülünüz olmadığında veya fistülde fonksiyon kaybı geliştiğinde uygulanan yöntemdir.       9 Damar yolu Komplikasyonları Nelerdir? - Hemodiyaliz amaçlı damar yolu ile ilgili en yaygın komplikasyonlar nelerdir ve bu komplikasyonlar nasıl önlenebilir veya tedavi edilebilir? -Damar yolunun kullanımı sürecinde yıllar içinde bazı sorunlar izlenir. Bu sorunların başlıcaları damarda daralma ve tıkanmalar, damarda genişlemeler, enfeksiyonlar ve elde beslenme bozukluğudur. -Bu sorunlar geliştiğinde hasta tekrar bize yönlendirilir. Bu durumda damaryolu Renkli Doppler Ultrasonografi ile değerlendirilir. Darlık izlenen hastalara fistulografi adı verilen tetkik yapılır. Bu tetkik sonucuna göre balon tedavisi, stent veya yeni operasyonlar yapılır. Komplikasyonları önlemek için diyaliz merkezi ve kalp-damar cerrahı tarafından damaryolunun yakından izlenmesi gerekir. Damaryolu bir problem izlenmese bile yılda 1 kez kalp damar cerrahı tarafından muayenesi ve Renkli Doppler Ultrasonografi cihazı ilegörüntülenmesini öneriyorum.         10 Damar yolu Yönteminin Seçiminde Nelere Dikkat Edilir? - Hangi faktörler, hastalar için en uygun damar yolu seçimini etkiler? Doktorlar bu kararı verirken nelere bakar? Damar yolu yönteminin seçiminde birçok faktörü değerlendiriyoruz. Bunların başlıcaları şunlardır:  Böbrek hastalığını oluşturan sebepler, daha önceden geçirdiğiniz hastalıklar (kalp hastalıkları, kan hastalıkları, kanser, romatizmal hastalıklar, vb.), kullandığınız ilaçlar değerlendirilir.  Hastanın yaşı, yaşam süresi beklentisi ve tansiyon değerlendirilir.  Şu ana kadar yapılan kan tetkikleri değerlendirilir.  Kolunuzdaki atardamar ve toplardamarlar muayene ile değerlendirilir.  Daha sonra Renkli Doppler Ultrasonografi cihazı ile, damar haritalaması yapılır. Bu tetkikle kolunuzdaki atardamar ve toplardamarların çap, derinlik ve akım özellikleri değerlendirilir.       11 Evde Hemodiyaliz Mümkün mü? - Evde hemodiyaliz yapabilmek için hangi damar yolları tercih edilir ve bu süreç nasıl yönetilir? Son yıllarda Ev hemodiyalizi denilen hemodiyaliz seçeneği tekrar popüler olmuştur. Bunun için hastanın veya yakınının bir diyaliz merkezinde bir eğitim alması gerekiyor. Bu eğitim sonucunda başarılı olanlar evde hemodiyaliz yapmaya başlayabilir. Diyaliz merkezi tarafından hastanın evine diyaliz makinası kurulur, gerekli tıbbi teçhizat sağlanır ve takipleri gerçekleştirilir. Ülkemizde yaklaşık 1300 hasta evde hemodiyaliz yapmaktadır. Evde hemodiyaliz için damar yolu olarak her üç seçenekte kullanılabiliyor.   Facebook : Damaryolu Cerrahisi İnstagram: damaryolucerrahisi Cep: 0542 437 60 86 E-mail: mesutkosem@yandex.com